voorgaande

   Fusiekaart bij kring Ament

   B 1893-03-28_RC Tekst over eerste Boterfabriekjes

   1917-Jubileumboekje 25 jr   via:  http://www.showeert.nl/....offline

   A 1893-01-16_LC  Tekst over de eerste handkrachtfabriekje in Limburg

   1926- opening nw Stoomzuivelf. Stramproy-Tungelroy / Tekst  / offline

Tungelroy Het personeel van boterfabriekje - handkrachtfabriekje - St.Antonus Abt   rond 1895.                Bron en © : Boek Boter in de Kempen blz-22

Rechts de kneedapparatuur , links een tuimelkarnton, beide met handbediening. Binnen beschikt men over een handcentrifuge.                                        

Een uitvoerige beschrijven over dit 1e handbracht boterfabriekje in een gedenkboekje uit 1917 n.a.v. het 25 Jr. Jubuleum - geschreven door W. Verweij

Bron: Stichting Historichh Onderzoek Weert - http://www.showeert.nl/

Een stevige jongen van 20 jaar draaide bij ons bezoek de centrifuge en kan dat volhouden van 6 tot 12 uur. Van 8 tot 12 uur hebben wij onophoudelijk de [035] centrifuge zien en hooren werken.

Er waren nu 85 deelnemers, die 1800 kilo melk aanbrachten. Ieder boer kwam met zijn eigen kannen, sommigen op een kruiwagen, met die van de buurlui er bij; een enkele kar bracht ze uit een geheele buurtschap aan.

Op de beurt werd elke kan uitgegoten in de bus op de bascule, genoteerd, de bus in den kookpot met warm water voorgewarmd, in de centrifuge ge­ stort en de ontroomde melk opgevangen in de zelfde kan, waarmede de brenger naar huis kon gaan.

1 Liter op de 10 liter melk werd als karnemelk teruggegeven.

Was zoo al de melk ontroomd, dan werd de room in den kelder gebracht en die van den vorigen dag gekarnd en de boter met een kneedbord verwerkt. De boter werd door de opkoopers van Brussel, Antwerpen en Parijs gaarne gekocht tegen vaste prijs o.a. te Tungelroy voor 60 ct per pond. De melk werd naar vetgehalte ontvangen en de nieuwste toestellen tot het nemen van de proeven waren in gebruik. Wij zagen proefneming doen met 4 monsters, die respectievelijk 2.9, 3.1, 3.4, 4.1 pCt. vet aanwezen, wat de leveranciers voor de 100 K.G. melk een opbrengst gaf van f 3,60 tot f 5,25, na aftrek van de 15 ct. werkloon.

In den eersten tijd had men ½ ct. per kilo ingehouden, tot de inventaris vrij was en nu had men door het inleggeld van f 3.- per koe voor nieuwe deel­ nemers een reservefondsje.

Meer dan 40 personen hadden op dit fabriekje reeds als leerling gewerkt en was hun alles zoo goed mogelijk geleerd, om op hunne plaats als werkbaas te kunnen optreden.

Ontegenzeggelijk helpen deze fabriekjes de welvaart der streek in groote mate bevorderen en is het niet te verwonderen, dat er nog bij tientallen in wording en aanbouw zijn. Met kracht wordt er op melkproduceeren gewerkt en, zooals de baas ons vertelde, was er niet één deelhebber, die niet wist hoeveel melk elk zijner koeien gaf en met welk vetgehalte.

Al te fitterig was men er niet op de melk, dat moest zoo langzamerhand beter worden. Was er soms een enkele, die niet zuiver of zuur was, dan werd de kan eenvoudig buiten de deur gezet.

De indruk van deze eenvoudige fabriekjes moet bepaald gunstig zijn voor ieder, die ze ziet werken; of ze voor elke omgeving passen, dat is een vraag, die voor elke plaats afzonderlijk dient onderzocht te worden.

Eibergen, 3 Febr. '94.     H. A. HUENDER.

Bezoek aan een Limburgsch Boterfabriekje met handkracht.                    Volledige tekst in MAP-50-jr-ZNZ

Medegaande met de strooming, die zich tegenwoordig in Twente en de Graaf­ schap Zutphen doet gevoelen, tot het oprichten van boterfabrieken, besloot de dorpsvereeniging Eibergen eene commissie af te vaardigen om te onder­ zoeken, welk soort fabriek voor deze gemeente het meest aanbeveling zoude verdienen.

Tot dat doel werd door de commissie de Didamsche roomboterfabriek be­zocht en een fabriekje te Tungelroy in Limburg, beiden, naar het ons bleek, uitstekende typen ter beoordeeling van de stelsels stoomkracht en handkracht, in verband met coöperatie.

Het is mijn doel niet met dit schrijven deze beide stelsels tegenover elkander te plaatsen en laat ik de stoomfabrieken, als genoegzaam bekend, verder onbesproken. Ik wil alleen trachten den indruk weer te geven, dien het be­ zoek aan het Limburgsche fabriekje op de commissie heeft gemaakt.

Gaat het toch velen als mij, dat men wel in 't algemeen iets weet van die kleine dorpsfabriekjes met handkrachtcentrifuges of petroleummotor, maar niet hoe men er werkt, dan zal men daaromtrent wel gaarne iets naders wil­ len vernemen.

Het noordelijk deel van Limburg in de buurt van de Peel is een armoedig land, veel heide en zand, moeras, licht, schraal bouwland en wat broekachtig wei- en hooiland. De huizen zijn, als de geheele omgeving, armoedig en mijn reisgezel verklaarde dat hij geen enkel huis zag, waar zijn woners in zouden willen huizen, die het in waarheid ook nog niet te royaal hebben. Wanneer hier een boterfabriek kan bestaan, was ons oordeel, dan kan het bij ons wel tienmaal. Te Tungelroy aangekomen, 1 uur afstand van Weert, konden we ons spoedig overtuigen, dat hier niet alleen een fabriek kan be­ staan, doch zelfs goede zaken maken.

De leider van de zaak, de onderwijzer Ament, tevens secretaris van den bond van Zuid-Nederlandsche zuivelfabrieken, gaf ons volledige inlichtingen over een en ander, die in 't kort hierop neerkomen:

Met 35 personen was de zaak op touw gezet en had men besloten voor ge­ meenschappelijke rekening boter te gaan maken. Een der leden had een ge­ bouwtje gezet, met woning voor den baas en kreeg voor het fabrieksgedeelte, zijnde werkvertrek, kelder en kantoor, f 50.- huur. Voor machinerie was uitgegeven f 600.- en had men daarvoor: een ontroomcentrifuge voor hand­ kracht van 300 liter per uur, een ijzeren kooktoestel, karn, roombussen, melk­ kannen en wat er verder alzoo noodig bleek te zijn.

 De werkbaas genoot 15 ct. per 100 K.G. melk en moest deze voor dat geld verwerken tot lever­ bare boter, met zooveel en zoo weinig hulp, als hij dat wilde doen.

Verder  MAP ‘meester’ Ament    /    pagina Zuivelconsulent Limburg

Verder  MAP dl. gedenkboek 50 jr ZNZ - terugblik op beginjaren

Tungelroy 1892-1926

▲  Knipsels Tungelroy

   1926- Zie foto bij CZ. Stramproy

   Geen venster - hier ophalen - www.zuivelfabrieken.nl