voorgaande

Bron: Leeuwarder Courant 1939-11-15

HET AFSCHEID VAN DEN HEER U. KOOISTRA

Als secretaris van den Bond van Coöp. Zuivelfabrieken Friesland

In de middagvergadering van de gisteren In de Harmonie te Leeuwarden gehou­den alge­meene vergadering van den Bond van Coöpera­tíeve Zuivelfabrieken werd afscheid ge­nomen van den heer U. Kooistra. Nadat de heer en mevrouw Kooistra de zaal waren binnen­geleid en met applaus waren ontvangen, heette de voorzitter, de heer J. J. Visser, de tal­rijke aanwezigen van harte welkom, o.m. den heer Kos­ter, voorzitter van de F.N.Z., den heer van Rhijn, voorzitter van het Zuivelkwali­teítsbureau.

In de Instructie van onzen secretaris, aldus spreker, komt o.m. deze clausule voor: „Bij het bereiken van den 65-jarigen leeftijd wordt hem ontslag verleend.” Het bestuur besloot den heer Kooistra tot het einde des jaars te laten aanblijv­en. Thans wordt afscheid van hem ge­nomen en bij dit afscheid moest aanwezig zijn mevrouw Kooistra, die lange jaren lief en leed met haar man heeft gedeeld en hem altijd trouw ter zijde heeft gestaan. Onder applaus werden mevrouw Kooistra bloemen aangeboden.

Daarna richtte spreker zich tot den secreta­ris, die als wensch heeft geuit bij zijn afscheid: „Net folie spul.” Maar toch willen wij thans afscheid van hem nemen. Dertig jaar lang heeft hij de belangen van den Frieschen Bond ge­diend. Doch die­nen in dieperen zin beteekent hier leiden en voorgaan. De functie van secre­taris heeft een buitengewone beteekenis, daar deze het „blijvende gedeelte” van het be­stuur is. Gij, mijnheer Kooistra, hebt uw bijzondere functie op een dusda­nige wij­ze vervuld, dat wij op uw ontslagbrief kunnen schrijven: „Op de meest eervolle wijze.”

Tijdens de afgeloopen 30 jaar is de afdeeling controle meer en meer vervol­maakt. De afdee­lingen techniek en keuringen en de werktui­gencommissie zijn van groote beteekenis. De af­deeling aankoop is buitengewoon gegroeid. Dit alles is alleen mo­gelijk geweest door de wijze, waarop de heer Kooistra zijn taak heeft opge­vat. Spreker denkt voorts aan den uitgebreiden laboratoriumdienst, waar­van de heer Kooistra den grondslag gelegd. Veel heeft de secretaris gedaan voor het personeel der fabrieken, in de commissie van landbouwcoöperatie en de com­missie van scheidslieden speelde hij steeds een belangrijke rol. Zijn levens­opvatting was: „Zoek op wat vereent en niet wat scheiding kan brengen.” Deze levensopvatting heeft ten ge­volge gehad, dat ondanks allerlei verschillen de bond nog steeds een eenheid was.

De heer Kooistra heeft geschiedenis gemaakt, hij heeft geleefd in zijn werk. Hij, voortgekomen uit Friesland's boerenstand, met heel zijn wezen er aan verbon­den, heeft zich tot taak gesteld dezen boerenstand te dienen. Zooals hij zelf eens zeide: Ien for allen, allen for ien. Ja, ik hab det wird forstien.” Hij heeft veel ge­daan, niet in de eerste plaats door groote redevoeringen, maar vooral door veel stil werk. Bij de grond­legging van vele grootere landbouwcoöperaties in en buiten Friesland bood de heer Kooistra de helpende hand. Spreker wijst dan op de vele belangrijke lezingen door den heer Kooistra In den loop der jaren in de bondsvergaderingen ge­houden, waarvan steeds veel vrucht uitging. De heer Kooistra mag gaan, maar de door hem ver­kondigde waarheden over boerencoö­peratie zul­len blijven. Er is nu in ons een mineurtoon, dat gij als secretaris heengaat, maar er is tevens een symphonie van dankbaarheid voor alles wat gij voor den Frieschen boer en de Ne­derlandeche coöperatíeve beweging hebt ge­daan.

Als aandenken werd den heer en mevrouw Kooistra aangeboden een schilderij van Ida Wiersma, voorstellende de boerderij, waar de heer Kooistra zijn jeugd heeft doorgebracht.

Telegrafische afscheidsbetuigingen zijn bin­nengekomen van den directeur-gene­raal van Landbouw, van den secretaris van de F.N.Z., van verschillende provincial­e zuivelbonden, een schrijven was voorts ingekomen van den heer Th. M. Th, vsn Welderen baron Rengers.

In site:   De Beheerder en zijn Collega. Lezing U. Kooistra Bron: Officieel Orgaan FNZ. 10-10-1928 - pdf-bestand ophalen

             Lezing U. Kooistra in de ledenverrgadering van de Bond van Directeuren..........30-08-1928  - pdf-bestand ophalen

             Concentratie in onze zuivelcoöperatie. Bron: Officieel Orgaan FNZ. 1931 - pdf-bestand ophalen

Bron: De Friesche Koerier 1949-10-14

„DE GREAT FEINT FAN DE FRYSKE BOER” Ulbe Kooistra †

De oud-Secretaris van de Bond van Coöp. Zuivelfabrieken in Friesland Ulbe Kooistra overleden.

Ontroering is gegaan door de gelederen van de Coöp. Zuivelbereiding bij het vernemen van dit sterven.

Ulbe Kooistra, een naam die lange jaren in het Coöperatieve organisatieleven in Friesland maar ook daarbuiten met eerbied en ontzag is genoemd.

Kooistra was van boerenafkomst, kende daar door de noden en behoeften van degenen, uit wie hij was voortgekomen.

Ik sprak van „kende”, Kooistra was iemand die de boeren kende; in wezen is hij altijd boer gebleven.

Hoe kwam Kooistra zo in het Coöperatieve kamp?

Uit de tachtiger, negentiger jaren had hij de zorgen van de boeren leren kennen en verstaan van nabij; hij had meegemaakt de diepe nood ten plattelande. Toen ontwaakte in deze ogenschijnlijk gesloten mens de innerlijke bewogenheid met de boer, met de stand waaruit hij voortkwam.

Hij heeft de coöperatieve zuivelbereiding ook altijd gezien als een voortzetting van het boerenbedrijf, dat niet eindigt bij de homeije.

Hij voelde maar al te goed, dat de boer met handen en voeten gebonden zou zijn aan degene aan wie de melk ter verwerking werd gegeven, omdat de melk maar 24 uur goed kan blijven.

Daarom moest de boer zeggenschap houden over de melk. Hierin ligt de fundamentele oorzaak van zijn richtingkeuze en hieraan is hij getrouw gebleven.

Kooistra was geen strijdfiguur: „uiteindelijk zit het zo” hoor ik hem nog zeggen, „wij hebben natuurijk onze idealen, maar we moeten daarnaast practisch blijven”. Kooistra zocht, wat vereende en niet hetgeen scheiding kon brengen. Ziedaar zijn levensopvatting.

Kooistra's levenswerk ligt in de Bond van Coöperatieve Zuivelfabrieken in Friesland en is voor de Friese coöperatief georganiseerde zuivelboer van onschatbare betekenis geweest. Kooistra stond bij de wieg van de Bond en kreeg later in die Bond de meest belangrijke functie: secretaris. Hij heeft in wezen de Friese Zuivelbond belangrijk uitgebouwd en in de wording van de daaruit voortgekomen organisaties had hij een belangrijk aandeel.

Ik denk aan de Bond zelf en noem de Bondsafdelingen als: Afd. Controle, Afd. Aankoop, Afd. Techniek, Afd. Landbouwcoöperatie, om het hier maar bij te laten. Ik denk aan de organisaties welke uit de Bond zijn voortgekomen: Stremsel en Kleurselfabriek, Condensfabriek, Frico, Coöp. Zuivelbank, Coöp. Verzekeringsfonds, Onderling Boerenverzekeringsfonds, en Gezondheidsdienst voor Vee.

Kooistra was geen spreker, noch schrijver maar wanneer hij sprak of schreef had hij iets te zeggen en zeide dan óók wat, waarnaar met ernst werd geluisterd. Zijn lezingen in de Bondsvergaderingen waren nooit lang, maar hadden inhoud. Er is eens iemand geweest die schreef: „Kooistra sprekt it Frysk knoffelich”. Ja, zo was het, dat was de wijze waarop, maar inhoud had zijn gesproken en geschreven woord zeer zeker.

1949-10-13 U. Kooistra overleden

▲  1949-10-13 U. Kooistra overleden

   Geen frame - ga naar - www.zuivelhistorienederland.nl

Het is bekend dat, wanneer Kooistra moest spreken, hij moeilijk kon loskomen, eerst wat hoesten en met een lucifersdoosje of potlood wat heen en weer schuiven. Het verhaal gaat, dat toen hij eens moest spreken, het moeilijk ging, het zat wat vast, iemand aan de tafel schoof zonder dat Kooistra dit merkte, in zijn richting een lucifersdoosje, het duurde maar even of Kooistra kreeg dit doosje in de hand, begon te schuiven en het spreken vlotte.

Kooistra kende Friesland en de Friese boerenstand op zijn duimpje, er is bijna geen plaats in Friesland, waar een coöperatieve fabriek staat, of Kooistra is er geweest. Boerderijen, wegen en binnenpaden, Kooistra kende ze. Als mede-ontwerper van statuten had hij een bepaalde vermaardheid.

Ik noemde tot dusver Kooistra als Friese Bondssecretaris, maar daarnaast denken wij aan zijn functie in de Algem. Ned. Zuivelbond. Wanneer er gevaar bestond, dat de eenheid in gevaar kwam, dan wist Kooistra een rustig woord te spreken, meestal geen grote redevoeringen, maar even van zijn plaats gaande of naar de opponent of naar iemand achter de bestuurstafel en het voorstel of wat het ook mocht zijn, werd in een dusdanige vorm gegoten, dat het werd geaccepteerd, door een kleine vingerwijzing van Kooistra. Hier had men Kooistra als „Stille Kracht”.

Kooistra had in het Zuiden van ons land ook vele vrienden in de coöperatieve zuivelwereld en hij genoot veel vertrouwen. Ik denk hierbij aan een van zijn oude vrienden Amens uit het Zuiden en Koster uit Noord Holland.

Toen hij afscheid nam als secretaris van de Bond, eindigde hij zijn afscheid aldus:

„Ik heb echter één wens en wel deze, dat indien in de toekomst mijn naam af en toe nog eens uitgesproken wordt, deze niet helemaal vergeten zal zijn en de klank daarvan niet onaangenaam zal aandoen. Dat zal mijn hoogste loon zijn”

Bij zijn leven is Kooistra niet vergeten; na zijn dood wordt Kooistra niet vergeten. Zijn naam staat in het geschiedemsboek van de Coöp Zuivelbereiding. zodat Kooistra na zijn dood nog zal leven

Dat er zoveel is tot stand gekomen in de loop der tijden, ook voor het personeel van de fabrieken (we denken aan onderwijs, ziekteverzekering en pensionnering) is ook voor en groot deel mee te danken aan Kooistra.

Ogenschijnlijk was hij stil en gesloten maar hij was een bewogen mens Kooistra was een Friese boerenzoon hij is de Friese boer trouw gebleven tot in de dood.

Bij zijn afscheid als sceretaris zei ik „gij goede en getrouwe dienstknecht, gaat heen in vrede.”

Kooistra zal leven, ook nadat hij gestorven is. Zijn hoogste loon, waarvan hij sprak bij zijn afscheid als Bondssecretaris heeft hij ontvangen.

„Zie, uiteindelijk zit het zó: het gaat om en voor de boer”. Dat heeft hij vastgehouden tot het einde.

V.

De heer Kooistra aan het woord

De scheidende secretaris de heer U. KOOISTRA, dankt, mede namens zijn vrouw, voor het huldeblijk hem bereid. 8 December 1909 werd spreker ingeleid in zijn werk. Thans is het dertig jaar later. Nu staat hij voor de laatste maal voor dezelfde vergadering in dezelfde kwaliteit.

Spreker wil thans in korte woorden zeggen, hoe hij ziet de beteekenis van de zui­velcoöperatie in ons gewest: ¾van de hoeveelheid melk in ons gewest wordt gele­verd aan coöperatieve zuivelfabrieken.

In 1897 werd de Bond van Coöperatieve Zuivelfabrieken opgericht, een lichaam, dat steeds meer uitgroeide tot de adviseur van de zuivelfabrieken. Daarnaast kwamen in den loop der jaren de verschillende top-coöperaties, als gevolg van het groeiend besef, dat verder door­gevoerde coöperatie gewenscht was. De zuivelcoöp­eratie is van groote beteekenis voor onze boeren, ja voor heel ons gewest.

Er is echter meer. De coöperatie heeft als eerste voorwaarde, om zoo billijk mogel­ijk de opbrengst onder de leden te verdeelen en de productie door samenwer­king op te voeren. Spreker wijst in dit verband op het belang van uitbetaling van vetge­halte, de verschillende controlediensten, de stamboeken enz.

Hoe kon dit alles tot stand komen? In de eerste jaren na 1886 was de groote vraag: de melk thuis verwerken of die naar de fabriek te brengen? Was men tot dit laatste besloten, dan was het winnen van de boeren voor de coöperatie gemakk­elijk. De eerste coöperatieve fabrieken werkten in beperkten kring, waren democratisch opgezet en zoo bemerkte men niets van het verlies van vrijheid, waartegen de tegenstanders zoo waarschuwden. Ook toen de coöperatie meer en meer geperfectioneerd werd, bleef, daar men met beide voeten op den grond bleef staan, het vertrouwen van den boer. Nog steeds wordt op dezen grondslag doorge­werkt en het vertrouwen is gebleven.

Geen centralisatie van boven af, doch ruimte laten voor nieuwe initiatieven bleef het parool, geen verwisseling van doel en middelen. De zuivelcoöperatie is oor­zaak geweest, dat de boer belangstelling ge­kregen heeft in tal van vraagstuk­ken, zijn ge­voel van eigenwaarde is sterk gestegen. De boer gaat beseffen, dat hij In de ge­heele samen­leving die plaats moet hebben, die hem toekomt.

Het is thans aan den boer te zorgen, dat hij een bestaan, zoo vrij als dit moge­lijk is, behoudt. Het moge met de coöperatíe niet geheel in orde zijn, de kern ge­zond. Er wordt echter nog te veel aandacht besteed aan bijkomstigheden. Over de melk­prijsconcurrentie heeft spreker zich vaak geschaamd. Deze dient fel be­streden. Mochten alle boeren zich aansluiten bij de coöperaties, dan zou er geen gevaar van de trusts dreigen. Dat dit gevaar er nog is, Is de schuld van den boer zelf.

Eenmaal zal er weer vrede en orde komen, de boer blijft, hij wordt niet geordend In dien zin, dat het individu opgaat in de massa.

De boer zal steeds individu blijven en steeds zal het noodig zijn, dat hij met zijn medeboeren samenwerkt. Daarom houdt uw coöperatie hoog! Zal dit slagen, dan zal alle werk van de coöpe­raties met bezieling moeten plaats hebben. De eerste coöperaties hadden een sterken ethischen inslag. Hier zonder komt men er niet; men zal steeds beter moeten leeren coöperatief te denken. Dit is de bes­te waar­borg voor de kracht van den boer.

Spreker komt in aanraking met vele personen en groepen van personen. Met het groote aantal bestuursleden, waarmede spreker in den loop der jaren heeft sa­mengewerkt (55 in totaal) heeft hij altijd in de beste verhouding gestaan. De Bond heeft altijd bestuursleden aangewezen, die berekend waren voor hun functie. In het bestuur heerschte, ondanks de verschillende stroomingen, steeds een goede toon. Steeds is getracht zooveel mogelijk men­schen in het werk te betrekken; de diverse aan­gestelde commissies, waren werkcommissies.

Spreker brengt hulde aan het werk, dat perso­nen hier steeds hebben gedaan; speciaal aan de commissie van Landbouwcoöperatie, aan welke hij een groot deel van zijn opvoeding te danken heeft. Dan is er de commissie van de arbeidsvoorw­aarden. De zuivelcoöperatie heeft tot plicht te ; zorgen, dat er een goede verstand­houding blijft tusschen de coöperaties en de arbeiders in de : fabrie­ken. In dezen heeft de commissie voor de arbeidsvoorwaarden goed werk ge­daan.

Een woord van dank komt hier toe aan de leden der commissie, zoowel als aan de vertegenwoordigers 1 van de arbeiders. De verstandhouding tusschen spre­ker en het personeel was steeds heel goed. Zoowel het oud-personeel als het personeel van tegenwoordig dankt spreker hiervoor. Spreker wil slechts één naam noemen, die van den heer Stallinga, dien hij in volle gerustheid als zijn op­volger heeft dur­ven aanbevelen. En hij is overtuigd, dat de leden spoedig tot de conclusie komen: Het bestuur heeft een goede keuze ge­daan. Spreker wil zijn opvolger een goeden raad geven: „Blijf onder alle omstandigheden boer”. (Applaus). Met de vertegen­woordigers van de fabrieken heeft spreker steeds vele kwes­ties op te lossen ge­had, prettige, zoowel als moei­lijke. Doch de verstandhouding is altijd uit­nemend gebleven. De beheerders van de fabrie­ken hebben altijd een moeilijke positie. In theorie berust de leiding bij het bestuur, in de practijk echter hebben de beheer­ders op de lei­ding grooten invloed. Zoo voelen zij zich vaak een wrijfpaal. Het is hem echter een genoegen, dat hij het met de beheerders over het algemeen goed heeft kunnen vinden.

Wat betreft den handel en de particuliere industrie, heeft spreker steeds ge­tracht zaken en personen te scheiden en tot zijn genoegen kan hij zeggen, dat dit door verreweg de meesten is be­grepen.

Ten slotte de leden van de fabrieken, de boe­ren. Hier behoorde tot het meest aan­gename deel van zijn taak, het persoonlijke contact met den boer. Niet om het succes, dat wel eens matig was, maar wel omdat men juist door dit contact de boerenziel kan leeren kennen en achten. De Friesche boer zal nimmer ten gronde gaan.

Nadat de voorzitter den secretaris dank gebracht had voor zijn afscheidswoor­den, werd een kopje thee geserveerd.

Verschillende sprekers

Een twintigtal sprekers voerden vervolgens het woord.

De heer KOSTER, voorzitter van de F.N.Z., sprak namens den algemeenen bond en schetste de groote beteekenis van den heer Kooistra voor de F.N.Z. en speci­aal voor den voorzitter van de F.N.Z. Het buitengewone in den heer Kooí­stra is, dat hij het zoo gewoon ziet en zegt. Als puntje bij paaltje kwam, was hij vaak de man, die de oplossing bracht. Spreker prijst den F.N.Z. gelukkig, dat men den heer Kooistra nog als bestuurslid zal behouden.

De heer VAN RHIJN spreekt in de eerste plaats als voorzitter van het Zuivelqualit­eitsbureau, dat veel aan den heer Kooistra te dan­ken heeft. Spreker dankt den voorzitter voor de welwillende woorden aan zijn adres gericht.

De heer G. J. RUITER, voorzitter van de Friesche Maatschappij van Landbouw, spreekt den heer Kooistra toe als Friesche boer in de Friesche taal tot een Frie­schen boerenzoon en schetst wat de Friesche Maatschappij van Landbouw aan den heer Kooistra heeft te dan­ken, speciaal in den tijd, dat zij gereorganiseerd werd. Als gedelegeerd bestuurslid heeft de heer Kooistra meer dan twintig jaar de belangen van den Frieschen boer uitnemend gediend. Als coöperator heeft de heer Kooistra steeds in het oog gehouden, dat de grondslag van alle coöpera­tie samen­werking is. Zoo kon de heer Kooistra den vrede in zijn organisatie bewaren en daar­door groote dingen doen. In dezen tijd van strijd in heel de wereld, zal de scheidende secretaris, die een geboren vredestichter is, noode gemist worden.

Namens de oud-voorzitters sprak de heer ANEMA van Wolvega, die er op wijst, dat al de oud-voorzitters eenstemmig zijn in de waar­deering van des heeren Kooi­stra's werk als secretaris. Spreker brengt voorts hulde aan mevrouw Kooistra, die zich vele opofferingen heeft getroost en zoodoende haar man in zijn werk krachtig ter zijde kon staan.

De heer KREMERS voerde het woord namens de secretarissen van verschillende provinciale zuivelbonden.

De heer S. HEPKEMA, directeur van de Coöperatieve Condensfabriek, sprak een per­soonlijk woord in het Friesch. Een strijder voor de Friesche boerenbelan­gen gaat heen, de men­schen van de coöperatie verliezen een kame­raad, een waarde­vollen kameraad, een betrouw­baren kameraad, een man met buitenge­wone eigen­schappen en buitengewone talenten.

De heer R. BUISMAN betuigde namens het bureau van de Kamer van Koophan­del en namens den secretaris dank voor de waarde­volle adviezen, die de Kamer van Koophandel steeds van den heer Kooistra kreeg.

Namens het Coöperatief Verzekeringsfonds en namens de Coöperatieve Stremsel­fabriek sprak de heer WUITE,

Namens hoofdbesturen der drie landelijke organisaties van zuivelbewerkers werd het woord gevoerd door den heer VAN DER WIELEN, die den secretaris prees als een man, aan wiens tactisch optreden en wijs beleid de zuivelarbei­ders veel te danken hebben.

De heer TAMMINGA sprak in het Friesch als voorzitter van de Friesche Coöperat­ieve Export­slachterij, die vooral in zijn oprichtingsjaren veel aan den heer Kooistra heeft te danken en jarenlang deze organisatie met waardevolle advie­zen terzijde stond.

Nog voerden het woord de heer VISSER als lid van de verschillende commissies van den Bond; de heer KUIK, die namens het personeel van den Bond en zijn in­stellingen mevr. Kooistra bloemen aanbood: de heer DEKKER, voorzitter van den Drentschen Zuivelbond; de heer TEN HAVE, voorzitter van den Groninger Zuivel­bond; de heer TWIJNSTRA, directeur der Coöperatieve Zuivelfabriek te Jelsum, namens de directeuren.

Als laatste spreker kwam naar voren ir. P. STALLINGA, de nieuw benoemde se­cretaris, die den heer Kooistra dank bracht voor de vriendelijke wijze, waarop hij door zijn voor­ganger hier is geïntroduceerd en voor den steun, spreker in de afge­loopen vijf jaar verleend.

De VOORZITTER dankt alle sprekers voor wat zij hier in het midden hebben ge­bracht. Telegrafische huldebetuigingen waren binnen­gekomen van den heer W. Keestra, oud-directeur van de Rijkszuivelschool, J. de Graaf en W. Hoogterp.

Vervolgens werd in een druk bezochte receptie persoonlijk afscheid van den heer en mevrouw Kooistra genomen.